Ông sinh ra khi Pháp xâm chiếm nước ta, lại sẵn mang trong mình dòng máu của một danh tướng nhiều đời làm quan trong triều nên tuy chỉ làm chức Chánh tổng song ông đã bắt đầu ý thức nước cần độc lập, dân phải tự do.

Ngay từ những ngày đầu khởi nghĩa, ông tuy mới 27 tuổi nhưng chẳng sợ nguy nan trước lũ giặc cướp hung tàn. Có lần, ông đã sai tuần đinh bắn chết hai tên giặc Pháp để bảo vệ tính mạng và tài sản cho người dân.

Năm 1888, vua Tự Đức băng hà, triều đình không chống được đành đầu hàng Pháp. Nguyễn Quang Bích được vua Hàm Nghi phong làm "Hiệp thống Bắc Kỳ Quân vụ đại thần" giương cao ngọn cờ Cần Vương chống Pháp. Đề Kiều trở thành một trong những cận vệ của Nguyễn Quang Bích.

Trước tình thế Pháp tấn công ồ ạt cùng vũ khí hiện đại, biết không thể giữ được thành Hưng Hóa, ông khuyên chủ tướng rời thành rút ra ngoài xây dựng lực lượng lớn mạnh để kháng chiến lâu dài. Ông đã dẫn quân về xây dựng căn cứ Rừng già, nơi ông sinh ra và lớn lên. Đây vừa là nơi che chắn cho đại bản doanh của phong trào vừa là hậu phương cung cấp người và của cho kháng chiến. Nhân dân tham gia lực lượng rất đông.

Thực dân Pháp tiếp tục công cuộc bình định, xây đồn Ngọc Lập (Yên Lập) rồi tiến đánh căn cứ Tiên Động và căn cứ Rừng già. Nghĩa quân chống trả quyết liệt khiến Pháp phải rút lui. Để ngăn cách nghĩa quân ở Thanh Mai với nghĩa quân ở Rừng già, Pháp xây dựng đồn Phong Vực, tiếp đó đánh Thanh Mai giải tán nghĩa quân của Bố Giáp. Cùng khi ấy, Đề Kiều cho quân đánh tan đồn Phong Vực giải thoát cho dân.

Dưới sự chỉ huy tài tình của Đề Kiều, nghĩa quân đã có nhiều trận đánh lớn. Năm 1886, nghĩa quân phục kích tại đèo Gồ, Vân Hồi bắn trọng thương tên Quan tư Gôbanh, giết nhiều lính, buộc chúng phải rút về căn cứ. Ông cũng chỉ huy trận Đèo Ách, trận phục kích ở Trịnh Tường gây cho quân Pháp nhiều tổn thất cũng như trận chống càn khi Pháp đánh úp vào đại bản doanh ở Nghĩa Lộ năm 1887 và trận Đèo Ách lần hai năm 1888.

Năm 1887, Hiệp đốc Quân vụ Nguyễn Văn Giáp qua đời, Đề Kiều được phong Chánh Đề đốc thay Phó tướng Nguyễn Văn Giáp chỉ huy căn cứ Thượng Bằng La. Trong hai năm 1888 và 1889, nhân dân các dân tộc thiểu số thuộc các tổng Đại Lịch, Sơn A, Thạch Lương, Phú Nham nô nức ủng hộ nghĩa quân. Những chiến công lớn tại Thương Bằng La ở Đồng Bồ, đèo Cao Phạ, Giốc Đỏ, Ba Khe... đều có sự góp mặt của ông.

Ngày 5 tháng 1 năm 1890, Nguyễn Quang Bích tạ thế; trước khi mất, ông đã trao quyền chỉ huy nghĩa quân cho Đề Kiều. Ông liền rút quân từ Thượng Bằng La về xây dựng, củng cố lại căn cứ Rừng già. Lúc này, nghĩa quân của Nguyễn Quang Bích chỉ còn ông và Đốc Ngữ - một tướng tài khác của Nguyễn Quang Bích.

Năm 1890, ông đánh đồn Phong Vực lần hai giết tên quan Đồn trưởng cùng nhiều lính, thu nhiều vũ khí. Rồi ông tiến đánh đồn Ngọc Lập.

Tháng 3 năm 1891, Pháp điên cuồng tấn công vào Sơn Hùng, Thục Luyện nhằm cô lập ông và Đốc Ngữ nhưng chẳng làm gì nổi nghĩa quân.

Năm 1892, Pháp tập trung lại hai cánh quân đánh vào căn cứ Rừng già. Ông bố trí phục kích và đánh thắng lớn ở trận Đồng Lốc. Đốc Ngữ do sơ hở lọt vào tay giặc và bị chúng hạ sát. Đề Kiều quyết định rời Rừng già lập trận tuyến phòng ngự ở núi Đọi Đèn.[2]